Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2022

Γεώργιος Βάρβογλης για Ματθαιόπουλο-Ζέγγελη

http://jupiter.chem.uoa.gr/pchem/lab/pubs/XX_39(1974)100.pdf

Ημερομηνία γέννησης του μουσικού Μάριου Βάρβογλη


 

Στο Διαδίκτυο εμφανίζεται ως χρονολογία γέννησης του Μάριου Βάρβογλη η 10η Δεκεμβρίου 1885. Όμως από τις σημειώσεις του υποστράτηγου Νικόλαου Βάρβογλη, πατέρα του Μάριου, διαπιστώνουμε ότι γεννήθηκε στις 26 Απριλίου 1883.

Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2022

 Σήμερα όλοι γνωρίζουμε τι είναι το LSD. Πότε όμως εμφανίστηκε η πρώτη δημοσίευση γι' αυτό το θέμα στην Ελλάδα; Ίσως να φαίνεται παράξενο, αλλά ήταν στο  τεύχος Απριλίου 1958 του περιοδικού "Ο αιών του ατόμου" που εξέδιδε ο καθηγητής φυσικής του ΕΚΠΑ Μιχάλης Αναστασιάδης. Ακολουθεί το άρθρο, που είχε γράψει ο πατέρας μου





Πριν από σχεδόν 65 χρόνια, ο φιλόλογός μας στο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ποιητής Γιάννης Νικολαϊδης μας αποχαιρέρησε με μια ομιλία που με άγγιξε πολύ. Παραθέτω μια φωτογραφία του στον αρσανά της Μονής Κωνσταμονίτου τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1966, από την εκδρομή της τάξης μας στο Άγιο Όρος και, φυσικά, την ομιλία του.

 


  

 Χαιρετισμός στους τελειόφοιτους του σχολικού έτους 1966-67

 

Αγαπητοί μου,

 

            Να που φθάσατε και στην πολυπόθητη Ιθάκη! Στάθηκε άραγε μακρύς ο δρόμος; Ήταν, αλήθεια, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις; Την απάντηση οφείλει ο καθένας σας να τη δώσει μόνος και με ειλικρίνεια στον εαυτό του. Ένα είναι βέβαιο: Έκλεισε ο πρώτος κύκλος της ζωής σας και ιδού που από την ώρα τούτη, με το απολυτήριο του Λυκείου στο χέρι, περνάτε σ’ ένα δεύτερο. Τέλος κι αρχή.  Το παρελθόν και το μέλλον. Κι ανάμεσα στις δύο διαστάσεις οι φευγαλέες στιγμές του παρόντος. Φυσικά αυτό που χάνετε δεν είναι «η Αλεξάνδρεια». Ωστόσο παραμένει μία περίοδος της ζωής σας θεμελιακή.

            Το βλέπω, σηκώσατε κιόλας πανιά για το ανοιχτό το πέλαγος. Καλοτάξιδοι! Μήτε εσείς, μήτε εγώ έχουμε τη διάθεση να κάνουμε τώρα λόγο για Λαιστρυγόνες και για Κύκλωπες. Εξάπαντος, και αν ακόμη «δεν τους κουβανείτε μες στην ψυχή σας», θα τους συναντήσετε στο δρόμο σας. Όμως και η δυνατότητα να τους νικήσετε σίγουρα υπάρχει.

            «Έργα και λόγια, στοχασμοί - στέκομαι και κοιτάζω» κι εγώ μαζί με τον Σολωμό, πριν να σας πω τον τελευταίο λόγο. Ωραία αλήθεια είναι η ποίηση. Πιστεύω πως ήρθαν κάποιες ευλογημένες ώρες μες στην τάξη, μπορεί καμιά φορά και έξω απ’ αυτήν, που σας άγγιξε, που μας άγγιξε, η αύρα της. Πιο ωραία, φίλοι μου, είναι η ζωή. Εμπρός λοιπόν για της ζωής το πανηγύρι, που σας καρτερεί. Και να θυμάστε «τ’ ασημένια μέτωπα ψηλά». Είναι μια απαίτηση που πρέπει να την αξιώσετε από τον εαυτό σας. Εξάλλου είναι η ώρα για τις στερνές υποθήκες. Όχι τόσο γιατί έτσι συνηθίζεται, όσο γιατί αποτελεί μια αδήριτη για τον δάσκαλο ψυχολογική ανάγκη. Κυριολεκτώ. Σε κάποιες κορυφαίες στιγμές, όταν οι δρόμοι των ανθρώπων χωρίζουν, είναι φυσικό να νιώθουμε πέρα από τις συμβατικότητες την ανάγκη για ένα γνήσιο λόγο. Δεν έχω βέβαια την αφέλεια να φαντάζομαι μια άμεση επίδραση, όμως διατηρώ πάντα την ελπίδα πως ο χρόνος και οι περιστάσεις μπορούν καμιά φορά –ποιος ξέρει- να τον καταστήσουν επίκαιρο και χρήσιμο. Κι αυτό μου αρκεί.

            Παλέψτε να κρατηθείτε αληθινά ακέραιοι. Μια άγρυπνη συνείδηση. Μια υπεύθυνη προσωπικότητα. Γνώμονας στα έργα και στα λόγια σας η Αιδώς και η Δίκη, που κατά τον Πλάτωνα ο Δίας «ἔνειμε ἐπί πάντας» Το Μέτρο, ο ρυθμιστής της ζωή σας και ο Λόγος, ο μέγας κριτής. «Μέσα στην τάξη τη μουχλή», καθώς λέει ο ποιητής, με τις πολύτιμες ευκαιρίες που δίνουν τα αρχαία και τα νέα κείμενα πολλές φορές είχαμε, θαρρώ, την ευκαιρία να τα συζητήσουμε όλα αυτά, άλλοτε με σοβαρότητα και συνέπεια κι άλλοτε με μια διάθεση επιπόλαιας φλυαρίας ή και αρνητικής σπερμολογίας. Τώρα που έχετε εγκαταλείψει πια την τάξη, καιρός να κρατήσετε ή, αν είναι ανάγκη, να αποκτήσετε τη σοβαρότητα και τη συνέπεια για όπου και για όταν χρειάζεται. Προπαντός όμως συνέπεια προς τον εαυτό σας. Αυτό είναι το νόημα του περίφημου στωικού αποφθέγματος «ὁμολογουμένως τῇ φύσει ζῆν». Η ομολογία αυτή, η συμφωνία, δεν αναφέρεται μόνο στη φυσιολογική υπόσταση του ανθρώπου˙ κατεξοχήν αναφέρεται στη ψυχική και την ηθική του διάσταση. Επιμένω ξέχωρα στο τελευταίο τούτο, γιατί οι ανάγκες του βίου μαζί με τις προσωπικές μας αδυναμίες συμβαίνει ενίοτε να μας κλονίζουν επικίνδυνα από την ηθική μας θέση και να μας οδηγούν σ’ ατελείωτη σειρά συμβιβασμών. Εκείνος όμως που στοχάζεται, γνωρίζει πως μια διαλεκτική αναγκαιότητα ρυθμίζει «τό μέσα πλοῦτος» και τις εξωτερικές επήρειες, γι’ αυτό προχωρεί σε μια σωστή σύνθεση. Μένει τελικά  πιστός στον εαυτό του και στα ιδανικά του κι υψώνεται σε ελεύθερη προσωπικότητα. Έτσι το «χάσμα της πληγής γίνεται συντριβάνι». Κατοχυρώνεται δηλαδή «το πιο τίμιον»,  η αξιοπρέπεια. Κι ο άνθρωπος κερδίζοντας την ανθρωπιά του καταξιώνεται ηθικά και πολλές φορές και κοινωνικά.

            Αξίζει εδώ να ειπωθούν δύο λόγια για την ανθρωπιά, που μόνο με σκληρό εσωτερικό αγώνα κατακτιέται. Η ανθρωπιά είναι ένα κατόρθωμα που θεμελιώνεται πάνω σε βάσεις μεταφυσικές: την πίστη στο Θεό που φέρνει την πίστη και στον άνθρωπο. Η σημασία της δεν περιορίζεται στο άτομο· επηρεάζει και το κοινωνικό σύνολο. Η λυτρωτική παρουσία της εκδηλώνεται μ’ ένα πλήθος επιμέρους αρετές: το πνεύμα της συνεργασίας, την κατανόηση, την επιείκεια, τη μετριοπάθεια, την έλλειψη φανατισμού. Τονίζω ιδιαίτερα αυτά τα «μόρια» της πολιτικής αρετής, γιατί πιστεύω ακράδαντα πως η όξυνση των παθών μόνο συμφορές μπορεί να επισωρεύσει στα άτομα και στις κοινωνικές ομάδες. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ο ώριμος πνευματικά άνθρωπος είναι ένα άχρωμο ψυχρό ον, που όλα τα αντιμετωπίζει με τη φλεγματικότητα του αδιάφορου ή του ερασιτέχνη. Αντίθετα είναι ενεργός πολίτης και συμμετέχει στα προβλήματα και τις έγνοιες του καιρού και του τόπου του. Πυρπολείται από υψηλά ιδανικά που ευθύνουν τη σκέψη του και κατευθύνουν τις πράξεις του. Ιδανικά βέβαια αντλημένα από την ιστορία και την παράδοσή μας. Αυτό εκφράζει και ο Καβάφης όταν συνιστά «τα δύσκολα και τ΄ ανεκτίμητα εύγε» και περιφρονεί τις «σατραπείες και τέτοια». Αυτό δηλώνει και ο αρχαίος μύθος που παρουσιάζει του Ηρακλή «ἐξελθόντα εἰς ἡσυχίαν καθῆσθαι ἀποροῦντα ποτέραν τῶν ὁδῶν ἐπί τόν βίον τράπηται, εἲτε τήν δι’ ἀρετῆς, εἲτε τήν διά κακίας», με τη γνωστή κατάληξη. Άλλωστε μόνον έτσι εκείνο το «σκιᾶς ὂναρ» που είναι, αλίμονο, ο άνθρωπος μ’ όλες τις τραγικές συγκρούσεις και αντιφάσεις του αποκτά αυτοσυνείδηση, ψηλώνει σε ηθικό ανάστημα, δικαιώνεται, υ π ά ρ χ ε ι.

            Κάτι ακόμα. Μην επιτρέψετε στον εαυτό σας μες στην τραχύτητα των καθημερινών φροντίδων, των ανθρώπινων φιλοδοξιών και των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων να σβήσει η δροσιά της νεανικής σας ψυχής, όσο και αν  περνούν τα χρόνια. Τίποτε χειρότερο δεν ξέρω από τη φρυγμένη γη. Τίποτε αποκρουστικότερο δεν βρίσκω από τη στεγνή ψυχή. «Με λογισμό και μ’ όνειρο» τους θέλησεν ο Σολωμός τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του. «Με λογισμό και μ’ όνειρο», ναι, με όνειρο να οδεύετε κι  εσείς. Τη δίψα για γνώση και για έρευνα τη θεωρώ δεδομένη. Τη γενική τάση για πρόοδο τη νομίζω αυτονόητη. Ν’ αφήνετε όμως πάντοτε και λίγο χώρο, κάποια μύχια πτυχή της ψυχής σας, και για την ομορφιά, την τέχνη και την ποίηση. Πιστέψτε με· κάτι ήξερε ο Περικλής, όταν με καύχηση διακήρυξε εκείνο το «φιλοκαλοῦμεν μετ’ εὐτελείας». Μια χρυσή κλωστή πάνω στον καμβά της ζωής μας κεντάμε ασταμάτητα, άλλοτε με ευαισθησία κι άλλοτε με βάρβαρη ασυναρτησία.

            Λόγος ακροτελεύτιος: Φίλοι μου, η ιστορία είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο να το πει. Όμως εκείνος που θα βρίσκεται κάθε φορά κοντά σας, την ώρα που θα φεύγετε, μπορεί να το πει στον διπλανό του εννοώντας εσάς: -Από δω πέρασε ένας άνθρωπος. Δημιουργήστε τις προϋποθέσεις, ώστε παντού και πάντα να μπορούν να το λένε για σάς: -Από δω πέρασε ένας ά ν θ ρ ω π ο ς. Πιστεύω πως ευγενέστερη απ’ αυτή τη φιλοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει.

            Φίλοι μου, σφίγγω την καρδιά μου για να σφίξω το χέρι σας.

            Στο καλό….και ο Θεός μαζί σας!

 

 

                                                                                                Ι. Α. Νικολαΐδης